Chế tác tượng thờ Ngũ Vị Tôn Quan gỗ tại Sơn Đồng

1. Đôi nét về Ngũ Vị Tôn Quan

Theo truyền thuyết, ngũ vị tôn quan được cho là đã xuất hiện và tồn tại từ thời vua Hùng. Tuy nhiên, nguồn gốc lịch sử của họ vẫn còn rất mơ hồ. Các tài liệu lịch sử viết về các ngài theo nhiều cách khác nhau, các tín ngưỡng tôn giáo nói theo một kiểu và dân địa phương lại nói theo kiểu khác.

Trong Đạo Mẫu, bất kể ở đâu, người ta đều tôn kính ngũ vị tôn quan. Năm vị quan này tượng trưng cho năm phương nhạc phủ, ba cõi Thiên Địa Thoải, màu sắc phương vị và đại diện cho Thiên, Nhạc, Thoải, Địa, Nhân. Do đó, trong Đạo Mẫu không tồn tại bất kỳ vị thần nào khác ngoài ngũ vị tôn quan này.

1.1. Quan Lớn Đệ Nhất

Quan Lớn Đệ Nhất là người đứng đầu quản lý Thượng Thiên và là con trai của vua cha Bát Hải Động Đình. Ông được xem như Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung và được phong ngôi vị Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu. Nhiệm vụ chính của ông là quản lý tam giới đình thần trong các lĩnh vực văn hóa và quân sự. 

Mặc dù hiếm khi xuất hiện trên thế gian, nhưng Quan Đệ Nhất sẽ trở về ngự đồng trong những dịp quan trọng như khai trương phủ hoặc tham gia lễ hầu xông đền xông điện. Khi trở về, ông mặc chiếc áo đỏ thêu hình rồng - hổ và thực hiện các nghi lễ như tấu hương, khai quang, chứng nhận sớ điệp trạng mã.

1.2. Quan Lớn Đệ Nhị

Quan Lớn Đệ Nhị hay còn gọi là Quan Đệ Nhị Thượng Ngàn, là con thứ hai của Vua Bát Hải Động Đình. Sinh ra trong Hoàng Cung, ông được biết đến với tài năng văn võ xuất sắc cùng trí tuệ cao và lòng trung thực. 

Khi trở về Thiên Đình, ông được giao nhiệm vụ giám sát, quản lý vùng Sơn Lâm, Thượng Ngàn, dành thời gian và công sức để ban phúc cho nhân dân. Ông thường xuyên trở về ngự trong màu áo xanh lá và thực hiện các lễ nghi như tấu hương, khai quang, chứng nhận sớ, biểu diễn múa kiếm.

1.3. Quan Lớn Đệ Tam

Người được xem như vị vua của Vương quốc Thuỷ và đã có những đóng góp quan trọng trong việc hỗ trợ vua Hùng chống lại kẻ thù từ bên ngoài xâm lược. Trong các nghi lễ, ông thường mặc áo trắng được thêu hình rồng, hổ, mạng trắng, đai trắng, thực hiện các nghi lễ như tấu hương, khai quang, chứng sở điệp và biểu diễn múa kiếm đôi.

1.4. Quan Lớn Đệ Tứ

Người còn được biết đến là Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai, là con thứ tư của vua cha Bát Hải Động Đình. Ông ít khi xuống giang đồng, chỉ tham gia khi có sự kiện quan trọng hoặc lễ ngự đồng mới. Trong những dịp này, ông mặc áo màu vàng thêu hình rồng - hổ, thực hiện các nghi lễ như tấu hương và khai quang.

1.5. Quan Lớn Đệ Ngũ

Người còn được gọi là Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh xuất thân từ phủ Ninh Giang, nay là Hải Dương. Người là con trai thứ năm của vua cha Bát Hải Động Đình, được biết đến với vai trò lãnh đạo lực lượng thuỷ bộ và thường trở về đồng để tham gia các nghi lễ, mặc áo màu lam với hình thêu rồng - hổ, thực hiện các nghi lễ như tấu hương, khai quang, chứng sớ tán đàn, biểu diễn múa với thanh long đao.

2. Nhiệm vụ Ngũ Vị Tôn Quan

Trong tín ngưỡng Tam Tứ Phủ, Ngũ Vị Tôn Quan đóng vai trò quan trọng như sau:

• Quan Lớn Đệ Nhất: Ngài phụ trách trực tiếp các nhiệm vụ tại đền vua cha Bát Hải Động Đình, đại diện cho nhân gian và thừa hành Tam Giới. Ngoài ra, Ngài cũng đảm nhiệm việc tâu đối tội phúc nhân danh cõi thượng thiên, trên trời.
• Quan Lớn Đệ Nhị: Được giao trách nhiệm giám sát và quản lý Sơn Lâm Thượng Ngàn. Khi nhân dân gặp khó khăn như hạn hán, họ cầu nguyện đến Quan Đệ Nhị để được ban phước. Ngài sẽ xuất hiện để mang lại mưa thuận và gió hòa cho nhân dân.
• Quan Lớn Đệ Tam: Được coi là người thông thạo Tam Giới và có thẩm quyền cai trị các thanh đồng đạo quan.
• Quan Lớn Đệ Tứ: Nhiệm vụ của Ngài là biên soạn sổ sách về sinh tử và chăm sóc bàn ngọc bàn loan.
• Quan Lớn Đệ Ngũ: Ngọc Hoàng ban cho Ngài thống lĩnh quân binh thiên địa, đại diện cho con người, thu chấp kim ngân tài mã và giải quyết oan nghiệp sớm cho thế gian.

3. Ý nghĩa việc thờ phụng Tượng Ngũ Vị Tôn Quan.

Trong văn hóa Việt Nam, phong tục thờ cúng đã tồn tại từ thời xa xưa và trong số đó, việc thờ cúng Ngũ Vị Tôn Quan đặc biệt được coi trọng với nhiều ý nghĩa quan trọng:

• Thờ cúng Ngũ Vị Tôn Quan nhằm mang lại sự bảo vệ và may mắn cho gia đình. Qua việc này, người thờ cúng hy vọng tránh được những rủi ro và khó khăn trong cuộc sống hằng ngày.
• Thờ cúng cũng được coi là cách để duy trì sự an lành và hạnh phúc trong gia đình. Việc này giúp tạo ra một không gian tâm linh tích cực, giúp mọi người cảm thấy bình yên và hòa thuận.
• Việc thờ cúng Ngũ Vị Tôn Quan cũng là một cách để thể hiện lòng tôn kính và tri ân đối với truyền thống tâm linh của dân tộc. Đây là cách mà người Việt tôn trọng và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của mình.

4. Tiêu chí đánh giá tượng Ngũ Vị Tôn Quan gỗ đẹp

Để đánh giá độ đẹp của một bộ tượng Ngũ Vị Tôn Quan, chúng ta có một số tiêu chí cụ thể như sau:

• Sự cân đối của hình khối: Tượng cần phải tuân thủ tỷ lệ chuẩn của các bộ phận như khuôn mặt, vai, mũi và các phần cơ thể khác, phù hợp với dáng vẻ tổng thể của tượng.
• Diện mạo và tính hồn: Tượng cần phải thể hiện được tinh thần và tính cách của mỗi vị thần thông qua các chi tiết như gò má, mắt, miệng, râu. Các chi tiết này cần phải sắc nét và sống động, đem lại cảm giác như thật cho người quan sát.
• Tư thế và độ chân thật: Tư thế đứng, ngồi, hoặc các động tác của tượng cần tự nhiên và sinh động nhất, tạo ra cảm giác như đang thấy chính vị thần đang sống động trước mắt.
• Màu sắc và hoàn thiện: Màu sắc của tượng cần phải đẹp mắt và tỉ mỉ, hoàn thiện từng chi tiết. Các bộ phận như làm vàng có thể được sơn son thếp vàng, trong khi các chi tiết khác cần được xử lý kỹ lưỡng để đảm bảo tính hoàn thiện và đồng nhất của tượng.
• Xử lý chi tiết: Tất cả các chi tiết của tượng cần phải được chăm chút và xử lý tỉ mỉ, với bề mặt mịn màng và không có vết nứt hay rỗ. Sơn phủ trên bề mặt tượng cần phải được thiết kế sao cho đồng đều và kín đáo, từng họa tiết nhỏ được tái hiện một cách tinh tế.

5. Cách bài trí tượng Ngũ Vị Tôn Quan trong không gian thờ phụng

Ngũ Vị Tôn Quan hay Ngũ Vị Tôn Ông là năm vị quan lớn trong hệ thống Tứ Phủ Công Đồng, mỗi vị đóng vai trò quan trọng nhất định:

• Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên mặc áo đỏ.
• Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn (hoặc Quan Lớn Đệ Nhị Giám Sát mặc áo xanh lá)
• Quan Lớn Đệ Tam Thoải Phủ mặc áo trắng.
• Quan Lớn Đệ Tứ Khâm Sai mặc áo vàng.
• Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh mặc áo xanh tím.

Thứ tự sắp xếp của các vị quan lớn như sau: Quan Lớn Đệ Nhất ở giữa, bên trái là Quan Lớn Đệ Nhị, bên phải là Quan Lớn Đệ Tam, Quan Lớn Đệ Tứ ở cạnh Quan Lớn Đệ Nhị và Quan Lớn Đệ Ngũ ở cạnh Quan Lớn Đệ Tứ. Màu áo của các quan được sắp xếp từ trái sang phải như sau: vàng, xanh lá, đỏ, trắng, xanh tím.

6. Địa chỉ chế tác tượng Ngũ Vị Tôn Quan uy tín và chất lượng

Trong lĩnh vực chế tác tượng Ngũ Vị Tôn Quan, Đồ Thờ Tâm Linh Sơn Đồng nổi tiếng là một trong những địa chỉ uy tín và chất lượng hàng đầu. Chúng tôi cam kết hoàn thành mọi yêu cầu và mong muốn của khách hàng về sản phẩm đồ thờ, tượng phật và các sản phẩm tâm linh, cụ thể:

• Sử dụng gỗ chất lượng, đúng chủng loại 100%, được xử lý kỹ lưỡng để ngăn chặn sự phát triển của mối và cong vênh, đảm bảo sự bền vững.
• Chất lượng sản phẩm đồng nhất từ bên trong ra ngoài, khách hàng có thể kiểm tra trực tiếp ở mọi giai đoạn, đảm bảo sự hoàn hảo và tinh tế.
• Tuân thủ đúng tiến độ cam kết, đảm bảo sự thuận tiện và đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
• Bảo hành 7 năm cho chất lượng sơn, 10 năm cho chất liệu gỗ, cung cấp dịch vụ bảo trì trọn đời, tạo sự an tâm và tin cậy cho khách hàng.
• Mọi sản phẩm đều được thiết kế theo các cung số phù hợp với phong thủy Việt Nam, đảm bảo sự tinh tế của sản phẩm.
• Chúng tôi cam kết luôn đặt khách hàng lên hàng đầu, mang lại sự hài lòng và niềm tin tuyệt đối đối với sản phẩm và dịch vụ của chúng tôi.

7. Quy trình chế tác tượng Ngũ Vị Tôn Quan

7.1. Thông số kỹ thuật chung của tượng Ngũ Vị Tôn Quan

Thông số kỹ thuật chung của tượng Ngũ Vị Tôn Quan như sau:

• Họa tiết chạm: Tuân theo phong cách truyền thống của làng nghề Sơn Đồng hoặc có thể thực hiện theo yêu cầu cụ thể của khách hàng.
• Chất liệu gỗ: Sử dụng gỗ Mít hoặc có thể lựa chọn các loại gỗ khác tùy thuộc vào nhu cầu của khách hàng.
• Chất liệu sơn: Sơn được sử dụng là sơn ta hoặc sơn PU, tùy thuộc vào sở thích và yêu cầu cụ thể của khách hàng.
• Chất liệu thếp: Tùy thuộc vào loại hàng, có thể sử dụng thếp Vàng hoặc thếp Bạc phủ hoàng kim cho các sản phẩm sơn phủ.
• Kích thước: Tùy chỉnh theo không gian thờ thực tế và yêu cầu cụ thể của khách hàng.
• Xuất xứ: Sản xuất tại làng nghề Sơn Đồng, thuộc huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội, Việt Nam.

7.2. Quy trình chế tác tượng Ngũ Vị Tôn Quan

Dưới đây là quy trình chế tác tượng Ngũ Vị Tôn Quan bằng gỗ tại Đồ Thờ Tâm Linh Sơn Đồng:

Giai đoạn 1: Khảo sát và tư vấn

Trong giai đoạn này, chúng tôi tiến hành khảo sát nhu cầu của khách hàng và tư vấn như sau:

• Trình bày các mẫu tượng có sẵn qua hình ảnh hoặc mẫu do khách hàng cung cấp, hoặc mẫu do nghệ nhân tự phác thảo.

• Giới thiệu kích thước tiêu chuẩn của các loại tượng Phật, thần phổ biến tại các chùa chiền, nơi thờ phụng.

• Lựa chọn vật liệu chính cho việc chế tác tượng, từ gỗ mít đến các loại gỗ cao cấp như gỗ trắc, gỗ mun, gỗ hương, gỗ sưa, hoàng đàn, tuỳ thuộc vào khả năng tài chính và nhu cầu sử dụng của khách hàng.

• Thống nhất về vật liệu hoàn thiện của tượng Phật như sơn bóng, sơn giả cổ, vàng son thếp, mạ vàng quỳ, men đá, men rạn, phù hợp với yêu cầu của khách hàng.

• Tiến hành thống nhất với khách hàng trong trường hợp họ muốn tiến hành lễ trì chú trước khi nghệ nhân chế tác.

Giai đoạn 2: Chế tác và điêu khắc

Bước 1: Chế tác bản mộc

Đây là bước đầu tiên trong quá trình hình thành một bức tượng Phật. Nghệ nhân của Thông Hồng sẽ tạo dáng thô cho tượng, bắt đầu từ đục phác thảo các khối đầu, hốc mắt, đến định hình trán, mũi, môi và các chi tiết khác. Các nghệ nhân thường thực hiện theo lối chế tác nhanh nhất bằng cách phân đôi khối đầu và đục một bên mặt trước, sau đó đối xứng để đảm bảo sự cân đối.

Bước 2: Điêu khắc chi tiết

Sau khi đã định hình kiểu dáng chung của tượng, các nghệ nhân sẽ điều chỉnh và điêu khắc chi tiết từ diện tượng đến bệ tượng, đảm bảo sự cân xứng.

Bước 3: Đục chạm, đẽo gọt và tạo điểm nhấn

Tiếp theo là việc gọt nạo và đánh mịn tượng, tạo nên các chi tiết và điểm nhấn cho bức tượng, thể hiện tính uy nghi và quan võ của các vị thần trong bộ tượng Ngũ vị.

Bước 4: Công tác sơn lót và sơn phủ bề mặt tượng

Cuối cùng, sau khi đã hoàn thiện việc điêu khắc và điều chỉnh chi tiết, tượng sẽ được phủ sơn bảo vệ và mạ vàng, tạo nên vẻ đẹp sáng bóng và uy nghi của một bức tượng Phật hoàn chỉnh.

Giai đoạn 3: An vị

Sau khi hoàn thành, các tượng Ngũ vị sẽ được vận chuyển và lắp đặt tận nơi theo yêu cầu của khách hàng, đảm bảo thời gian an vị được phù hợp.

Trên đây là quy trình đầy đủ về cách tạo ra các bức tượng Ngũ Vị Tôn Quan tại Đồ Thờ Tâm Linh Sơn Đồng. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, quý khách sẽ hiểu rõ hơn về quá trình phức tạp, công phu để tạo ra một bức tượng linh thiêng và tinh tế như thế nào. Quá trình này không chỉ đòi hỏi sự chăm chỉ và kiên nhẫn mà còn đòi hỏi sự tinh tế và nghệ thuật đặc trưng của làng nghề thủ công Sơn Đồng.