Hoành phi câu đối trong tín ngưỡng thờ cúng của người Việt
Thánh tích Bồ Tát Văn Thù, Phổ Hiền
Về Phổ Hiền Bồ Tát
Phổ Hiền Bồ Tát, một trong những thị giả đứng bên cạnh Đức Phật, thường xuất hiện cùng với Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát và Tỳ Lô Giá Na Phật, tạo thành Hoa Nghiêm Tam Thánh. Hình tượng Phổ Hiền Bồ Tát cưỡi voi trắng đại diện cho trí tuệ và công đức của chư Phật.
Theo truyền thuyết, Phổ Hiền Bồ Tát nguyên là Năng Đà Nô, con thứ tư của Vua Vô Tránh Niệm. Hoàng tử Năng Đà Nô đã tích cực tu tập và làm nhiều việc thiện ngay từ khi còn trẻ. Vua Vô Tránh Niệm khi nhận thấy hoàng tử có tâm hướng Phật đã khuyến khích con trai phát tâm cúng dường Đức Phật Bảo Tạng và phát tâm bồ đề để cứu độ chúng sinh. Năng Đà Nô nghe theo lời khuyên của cha và quyết tâm cúng dường hướng phật để đổi lấy công đức cho nhân gian.
Khi hoàng tử cúng dường và phát nguyện, Đức Phật Bảo Tạng đã thọ ký cho hoàng tử rằng công đức và lời nguyện của ngài sẽ được viên mãn trong tương lai. Ngay lúc ấy, mùi hương thơm ngào ngạt lan tỏa khắp mười phương, làm cho tất cả chúng sinh cảm thấy hạnh phúc và mọi phiền não đều tiêu tan. Nhờ vậy, hoàng tử Năng Đà Nô vô cùng hoan hỷ, đảnh lễ Đức Phật rồi ngồi nghe Ngài thuyết pháp.
Qua nhiều kiếp sống sau đó, hoàng tử tái sinh trong các thân khác nhau nhưng luôn giữ vững lời thệ nguyện, tích cực làm Phật sự và hóa độ chúng sinh. Chính nhờ công đức tích lũy qua các kiếp mà Ngài đã nhanh chóng đạt được viên mãn những gì đã phát nguyện.
Danh hiệu "Phổ Hiền" xuất hiện đầu tiên trong kinh Mạn Đà La Bồ Tát và sau đó phổ biến hơn qua các kinh Hoa Nghiêm và Pháp Hoa. Phổ Hiền Bồ Tát đã trở thành một biểu tượng quan trọng trong Phật giáo, thể hiện lòng từ bi, trí tuệ và sự tận tâm không ngừng nghỉ trong việc thực hành Phật pháp và cứu độ chúng sinh.
Về Văn Thù Bồ Tát
Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát là vị Bồ Tát được tôn vinh trong Phật giáo Đại Thừa. Ngài thường cầm thanh đao sắc bén có khả năng cắt đứt mọi phiền não và vô minh, cùng cuốn kinh Bát Nhã trên tay, biểu trưng cho trí tuệ khai sáng và giác ngộ. Ngài thường xuất hiện khi ngồi trên bồ đoàn bằng hoa sen.
Theo truyền thuyết, Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát hiện thân là con người và là con thứ ba của Vua Vô Tránh Niệm, với danh hiệu Vương Chúng Thái Tử. Từ nhỏ, thái tử đã thể hiện sự hướng thiện và luôn thành tâm cúng dường Đức Phật Bảo Tạng. Nhờ những hành động thiện lành này, thái tử nhận được lời khuyên từ các quan thần, rằng nên phát tâm phước đức để cầu trí tuệ cho hết thảy chúng sinh. Sau khi lắng nghe những lời khuyên quý báu, Thái tử giác ngộ sâu sắc và thưa với Đức Phật nguyện trải kiếp tu hạnh bồ tát để hóa độ chúng sanh.
Văn Thù Bồ Tát có trí tuệ thâm sâu và là bậc thượng thủ trong hàng Bồ Tát. Văn Thù Sư Lợi là vị Bồ Tát có thể thấu hiểu phật tính và bao gồm ba đức lớn: pháp thân, bát nhã và giải thoát, từ đó mang lại sự khai sáng và dẫn dắt chúng sinh đến với con đường giác ngộ.
Theo các thuyết pháp, Đức Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát hiện ngự tại núi Ngũ Đài Sơn, thuộc tỉnh Sơn Tây của Trung Quốc. Ngũ Đài Sơn được miêu tả là một vùng đất linh thiêng, nơi có núi non hùng vĩ và những dòng sông uốn lượn qua năm ngọn núi, tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp tựa như nơi cư trú của các tiên nhân.
Ý nghĩa tâm linh thờ Bồ Tát Văn Thù, Phổ Hiền
Bồ Tát Văn Thù cưỡi sư tử, thường được đặt ở bên trái của Đức Phật, biểu tượng cho trí tuệ và chứng đức của chư Phật. Ngài cầm thanh đao để cắt đứt vô minh và phiền não, cùng cuốn kinh Bát Nhã để khai sáng tâm trí. Trí tuệ mà Văn Thù đại diện là sự hiểu biết tường tận chân lý, khả năng soi rọi và chuyển hóa các dục vọng, tham ái thành thanh tịnh, giúp người tu hành vượt lên mọi phạm trù của nhận thức và đạt được sự giải thoát. Người dân thờ cúng Ngài là để cầu nguyện cho sự thông tuệ, khả năng phân biệt đúng sai và sự tỉnh táo trong cuộc sống.
Bồ Tát Phổ Hiền cưỡi voi trắng sáu ngà và đứng bên phải Đức Phật. Ngài đại diện cho lý đức, định đức và hạnh đức. Ngài thể hiện sự kiên định trong tu tập, khả năng giữ vững tâm lý trong mọi hoàn cảnh và thực hành đạo đức để đạt đến tâm tính thanh tịnh. Thờ cúng Phổ Hiền Bồ Tát thể hiện cho mong cầu sự tĩnh tâm, kiên trì trong tu tập và việc thực hành hạnh đức.
Việc thờ cúng tượng Văn Thù Phổ Hiền là biểu tượng của sự hợp nhất giữa trí tuệ và hạnh đức, giúp con người rèn luyện cả về trí và tâm. Nhắc nhở người tu hành cần cân bằng giữa sự hiểu biết và đức hạnh để đạt được giác ngộ toàn diện, đồng thời hướng cuộc sống theo con đường chân chính của Phật pháp.
Một số mẫu tượng Văn Thù, Phổ Hiền chế tác tại làng nghề Sơn Đồng
Làng nghề Sơn Đồng
Làng nghề Sơn Đồng, thuộc huyện Hoài Đức, Hà Nội, nổi tiếng với các sản phẩm đồ thờ cúng sơn son thếp vàng, thếp bạc. Với lịch sử lâu đời, Sơn Đồng đã trở thành trung tâm chế tác tượng và đồ thờ lớn nhất Việt Nam, nơi mà kỹ thuật chế tác tinh xảo và nghệ thuật điêu khắc đỉnh cao được truyền từ đời này sang đời khác.
Du khách đến với Sơn Đồng luôn ấn tượng bởi sự sống động của các tượng cùng với các kỹ thuật chế tác tinh xảo như sơn son thếp vàng, giúp kết nối con người với đời sống văn hóa tâm linh phong phú. Làng nghề này không chỉ là nơi bảo tồn nghệ thuật truyền thống mà còn góp phần quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy di sản văn hóa tín ngưỡng của người Việt.
Các mẫu tượng Văn Thù Phổ Hiền tại Sơn Đồng được chế tác với sự tỉ mỉ và tinh xảo đặc biệt, làm nổi bật các đường nét trên khuôn mặt, trang phục và tư thế uy nghi của hai vị Bồ Tát. Những tác phẩm này không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn sâu sắc về văn hóa tâm linh, thể hiện được vẻ trang nghiêm và sự thanh tịnh trong tín ngưỡng Phật giáo.
Một số mẫu tượng Văn Thù, Phổ Hiền
Tượng Văn Thù Phổ Hiền thường được thờ cùng với nhiều tượng phật Sơn Đồng khác cùng một ban thờ, tạo nên không khí linh thiêng cho không gian thờ. Một số mẫu tượng Văn Thù Phổ Hiền bạn có thể tham khảo:
